Biblioteka Śląska
Lata trzydzieste zaowocowały przekształceniem jej w bibliotekę publiczną o profilu naukowym. Funkcję tę pełni po dziś dzień. Początkowo zbiory Biblioteki ograniczały się jedynie do niewielkiego księgozbioru prawniczego (w pierwszym roku działalności około tysiąca woluminów). Z czasem zasoby książnicy rozrosły się i zupełnie zmieniły swój charakter.
Dziś w bibliotece można znaleźć książki z każdej dziedziny wiedzy, najnowsze periodyki, a takźe zbiór starodruków. Te ostatnie zgromadzone są w kolekcji zbiorów specjalnych, obok szczególnie cennych inkunabułów, rękopisów, materiałów ikonograficznych i kartograficznych.
W 1934 roku Biblioteka Śląska przeprowadziła się do wieloletniej siedziby przy ulicy Francuskiej w Katowicach. Gmach od początku nie spełniał jednak potrzeb tak ogromnej książnicy. Potrzeby rosły, zwłaszcza od czasu, gdy BŚ zaczęła otrzymywać tzw. egzemplarz obowiązkowy (1969 r.) i z każdym rokiem rosła liczba czytelników Brakowało miejsca na godne przechowywanie cennych zbiorów, nie istniały możliwości konserwacji szczególnie narażonych na zniszczenie wiekowych książek. Lata osiemdziesiąte przyniosły szkody górnicze i niszczenie starych budynków. Magazyny znajdujące się przy ul. Francuskiej obliczone były na 100 tys. woluminów, podczas gdy potrzeby były pięć razy większe. Dyskomfort odczuwali również czytelnicy. Książki rozproszone były w czterech różnych miejscach, a jeden z magazynów znajdował się w Bytomiu.
W czerwcu 1989 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt nowego gmachu Biblioteki, dwa lata później położono kamień węgielny pod fundamenty budynku. Dyrektorem książnicy został prof. Jan Malicki. Budynek został zaprojektowany przez grupę ARAR. 28 lutego 1991 roku powstał Społeczny Komitet Pomocy Bibliotece Śląskiej, którego zadaniem było choć częściowe zdobycie środków na realizację projektu, a także rozpropagowanie idei wybudowania budynku dla tej instytucji.
24 X 1998 roku odbyło się uroczyste otwarcie nowego gmachu Biblioteki Śląskiej – najnowocześniejszej w Polsce, jednej z najlepiej wyposażonych w Europie, nie odstającej od wysokich norm światowych.
Biblioteka dziś
Biblioteka Śląska jest wojewódzką biblioteką publiczną o statusie naukowym, uwzględniającą potrzeby środowisk akademickich śląskich uczelni a takźe zakres i kierunki badań naukowych prowadzonych w śląskich instytucjach naukowych. Udziela też pomocy instrukcyjno-metodycznej samorządowym bibliotekom publicznym.
W Bibliotece kontynuowane są tradycyjne kierunki specjalizacji zbiorów, zgodne z polityką gromadzenia przyjętą przez poprzedniczki Biblioteki Śląskiej – Bibliotekę Sejmu Śląskiego (1922-1936), Śląską Bibliotekę Publiczną im. J. Piłsudskiego (1936-1945). W 1952 r. Biblioteka otrzymała nową nazwę „Biblioteka Śląska” i uznana została za bibliotekę naukową.
Po połączeniu z Wojewódzką Biblioteką Publiczną, od 1 lipca 2000 r., Biblioteka Śląska pełni rolę biblioteki wojewódzkiej, zachowując dotychczasowy status naukowy. Biblioteka Śląska gromadzi dokumenty z zakresu wszystkich dyscyplin naukowych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk prawniczych, ekonomicznych, społecznych i humanistycznych oraz literaturę regionalną (SILESIACA), tj. piśmiennictwo dotyczące historycznego i współczesnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z uwzględnieniem zmian administracyjnych obejmujących ten obszar.
Biblioteka posiada w swoich zbiorach ponad 1,8 mln. woluminów, w tym: dokumenty drukowane (książki, broszury, czasopisma i inne periodyki) materiały rękopiśmienne (rękopisy, maszynopisy) materiały kartograficzne (mapy, plany, atlasy) materiały ikonograficzne (grafikę, fotografię, pocztówki, ekslibrisy) dokumenty audiowizualne (płyty analogowe i kompaktowe oraz kasety magnetofonowe) dokumenty życia społecznego (DŻS-y) elektroniczne nośniki informacji (dyskietki i CD-ROM-y)
Do najważniejszych zadań Biblioteki Śląskiej należy: gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie i ochrona piśmiennictwa polskiego i obcego oraz innych dokumentów służących rozwojowi badań naukowych i potrzebom kształcenia, archiwizowanie egzemplarza obowiązkowego, udzielanie pomocy informacyjno-bibliograficznej instytucjom i osobom prywatnym, popularyzacja książki i czytelnictwa poprzez organizowanie wystaw, pokazów, spotkań autorskich oraz innych imprez o charakterze kulturalnym inicjowanie, prowadzenie i publikowanie prac naukowo-badawczych z zakresu bibliotekoznawstwa, informacji naukowej i dziedzin pokrewnych, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów śląskich a także koordynowanie działalności bibliotek publicznych w celu utworzenia na terenie województwa śląskiego jednolitego systemu informacyjnego.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z dn. 24 XI 1998 r. Biblioteka Śląska wchodzi w skład bibliotek tworzących narodowy zasób biblioteczny, tj. podstawowy zbiór publikowanych i rękopiśmiennych dokumentów bibliotecznych wytworzonych przez Polaków lub Polski dotyczących, przechowywanych w bibliotekach polskich, oraz dokumentacji o polonikach przechowywanych w bibliotekach zagranicznych. W związku z powyższym wszelkie materiały biblioteczne wchodzące w skład zasobu podlegają szczególnej ochronie i wymagają zapewnienia optymalnych warunków gromadzenia. Stąd wiele cennych pozycji znajdujących się w zbiorach Biblioteki jest udostępnianych na zasadach prezencyjnych (na miejscu, w czytelni) lub w postaci zmikrofilmowanej (czasopisma, niektóre starodruki). Optymalne warunki przechowywania zapewnia nowoczesny system magazynowania zbiorów zastosowany w Bibliotece Śląskiej.
W ramach Biblioteki Śląskiej funkcjonują dwa wydawnictwa ciągłe:
Bibliografia Śląska obejmuje lata 1960-1989. Rejestruje materiały dotyczące województw: bielskiego, częstochowskiego, jeleniogórskiego, katowickiego, legnickiego, opolskiego, wałbrzyskiego i wrocławskiego. Miejscowości, które nie wchodziły do czasu wprowadzenia z dniem 1 VI 1975 r. nowego podziału administracyjnego w obręb wymienionych województw są reprezentowane zarówno przez problematykę historyczną, jak i współczesną. W odniesieniu do miejscowości historycznie śląskich, które znalazły się w województwach nie objętych Bibliografią rejestruje się piśmiennictwo dotyczące okresu do 1975 roku. Poza tym w Bibliografii uwzględniono piśmiennictwo dotyczące wybranych zagadnień z zakresu historii Śląska w granicach Czech oraz polskiej mniejszości narodowej zamieszkującej te tereny. Bibliografia Śląska jest bibliografią przedmiotową, selektywną. Zawiera opisy wydawnictw zwartych (książki, broszury), ciągłych (czasopisma, serie wydawane przez wyższe uczelnie), zbiorów specjalnych (dokumenty kartograficzne, graficzne, dokumenty życia społecznego) oraz dokumentów niesamoistnych wydawniczo (artykuły z czasopism, rozdziały książek).
Bibliografia Województwa Śląskiego rejestruje piśmiennictwo dotyczące województwa śląskiego w granicach obowiązujących od 1 I 1999 r. Do tej pory ukazały się roczniki 1999-2000, które dostępne są zarówno w formie drukowanej, jak i w formie elektronicznej, na stronie internetowej Biblioteki.
Bibliografia Województwa Śląskiego – rejestruje piśmiennictwo dotyczące województwa śląskiego w granicach obowiązujących od 1 I 1999 r. Do tej pory ukazały się roczniki 1999-2000, które dostępne są zarówno w formie drukowanej, jak i w formie elektronicznej na stronie internetowej Biblioteki
Biblioteka Śląska wydaje takźe książki.
BŚ uczesticzy w projekcie “Dyskusyjne Kluby Książki” stworzonym przez Instytut Książki i Biblioteki Wojewódzki, współfinansowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Biblioteka uczestniczy w akcjach czytelniczych:
Z książką na walizkach czyli śląskie spotkania pisarzy z młodymi czytelnikami
„Wędrująca biblioteka” ma na celu dotarcie z książką i jej twórcami do najodleglejszych zakątków kraju poprzez porozumienie instytucji oraz ludzi działających na rzecz książki w trosce o rozwój czytelnictwa najmłodszych. W ramach akcji „Z książką na walizkach…” odbywają się spotkania autorskie, kiermasze książek, konkursy, zabawy. Przedsięwzięcie to organizowane od pięciu lat przez wydawnictwa Ossolineum i Literatura cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród młodych czytelników, rodziców i bibliotekarzy. W roku 2007 w województwie śląskim akcja gościła po raz pierwszy. Jej koordynatorem na tym terenie była Biblioteka Śląska. Organizowane w ramach akcji imprezy odbyły się pod wspólnym tytułem „Fanaberie Literackie.
Katowickie Prezentacje Biblioteczne
to organizowana corocznie przez Bibliotekę Śląską impreza, której celem jest integracja środowiska bibliotekarskiego w województwie śląskim, wymiana zawodowych doświadczeń oraz promocja książki dla dzieci. Wybrane biblioteki publiczne prowadzące szczególnie bogatą i zróżnicowaną działalność na rzecz dzieci i młodzieży mają okazję do aktywnego udziału w Prezentacjach i pokazania swoich działań w atrakcyjnej wizualnie formie (stoiska, wystawy, prezentacje multimedialne). W trakcie imprezy odbywają się także wykłady, spotkania, prelekcje z udziałem zaproszonych gości – znanych pisarzy, artystów, ludzi nauki, osób związanych z książką dla dzieci – a także koncerty, pokazy sceniczne, kiermasze i konkursy. Corocznie podczas Katowickich Prezentacji Bibliotecznych wręczane są literackie Nagrody Guliwera.
Pozostałe akcje i wydarzenia organizowane przez Bibliotekę to między innymi:
Międzynarodowy Przegląd Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. Pawła Stellera
Festiwal Sierpień Talentów
Śląski Wawrzyn Literacki
Festiwal Literatury Popularnej Poplit
Klub Dobrej Książki i inne
