Wykuty w metalu czteroipółmetrowy napis “Arbeit macht frei” złodzieje pocięli na trzy części. Teraz trafi do muzealnego laboratorium, gdzie będzie naprawiany przez doświadczonych konserwatorów. Obecnie nad bramą byłego hitlerowskiego obozu zagłady jest zawieszona kopia napisu. O tym, czy oryginał po konserwacji wróci na miejsce, zdecyduje między innymi Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Kradzież napisu, uważanego za symbol tragicznego losu milionów więźniów, wywołała powszechne oburzenie w kraju i na świecie. Informowały o tym szeroko zagraniczne agencje prasowe. Odnalezienie napisu było priorytetowym zadaniem policji i służb specjalnych. Wyznaczono 115 tysięcy złotych nagrody dla osoby, która miała przyczynić się do znalezienia sprawców.
21 grudnia policja aresztowała pięciu mężczyzn podejrzanych o kradzież dla szwedzkiego zleceniodawcy Andersa Hoegstroema. W styczniu prokuratura wydała za nim list gończy, ma też zwrócić się do sądu o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania, który umożliwi zatrzymanie Szweda poza granicami Polski.
Napis “Arbeit macht frei” – “Praca czyni wolnym” – został wykonany przez więźniów w obozowej ślusarni, prawdopodobnie w lipcu 1940 roku. Litery wycinał jeden z więźniów – Jan Liwacz, mistrz kowalstwa artystycznego. Wyrazem oporu więźniów jest odwrócona do góry nogami litera “b” w wyrazie “Arbeit”.
Niedługo po wyzwoleniu obozu w Auschwitz-Birkenau, co nastąpiło 27 stycznia 1945 roku, tablica zniknęła z bramy. Radzieccy żołnierze przygotowali ją do wywiezienia na wschód, jednak strażnik pilnujący tablicy wydał ją za butelkę samogonu byłemu więźniowi Eugeniuszowi Nosalowi. Nosal wraz z innym mężczyzną ukrył napis w miejskim magistracie. Tablica powróciła na miejsce, gdy powstawało Państwowe Muzeum w Oświęcimiu.
Słowa “Praca czyni wolnym” pochodzą z tytułu książki niemieckiego pisarza Lorenza Diefenbacha z 1873 roku.
