190 lat temu urodził się Karol Marks
Studiował prawo na uniwersytetach w Bonn i Berlinie. Doktoryzował się z filozofów greckich. Jeszcze na studiach przystąpił do grupy lewicujących studentów zafascynowanych poglądami Hegla, doszukujących się w nich wątków rewolucyjnych i ateistycznych. 1 stycznia 1842 r. w Kolonii zaczęła wychodzić opozycyjna “Gazeta Reńska”, która zaprosiła Marksa do współpracy. Radykalny charakter pisma spowodował represje władz pruskich, zamknięto je ostatecznie w marcu 1843. To właśnie na okres pracy w redakcji przypada krystalizacja poglądów Marksa – odejście od idealizmu, prezentowanego jeszcze w rozprawie doktorskiej, w kierunku materializmu. Na ten okres przypada również rozbudzenie zainteresowania ekonomią polityczną, które zaowocuje w przyszłości wieloma pracami. W roku 1843 Marks ożenił się ze starszą o cztery lata Jenny von Westphalen. Znali się od dziecka, byli sąsiadami, przez siedem lat utrzymywali narzeczeństwo w tajemnicy. W ciągu pierwszych dwunastu lat małżeństwa na świat przyszło 6 dzieci, z których troje zmarło we wczesnym dzieciństwie. We wrześniu 1844 miało miejsce ważne wydarzenie w życiu Marksa – poznał Fryderyka Engelsa, przyszłego przyjaciela, głównego współpracownika i sponsora. Razem zaangażowali się w tworzenie Związku Komunistów, obaj są autorami manifestu tej organizacji zawierającego idee materializmu i walki klas. Po wybuchu rewolucji lutowej 1848 r. Marks został oskarżony o nawoływanie do stawiania oporu zbrojnego rządowi i 16 maja 1849 r. został wydalony z Niemiec. Całą rodziną wyjechali do Londynu. W Anglii, borykając się z ogromnymi problemami finansowymi, Marks utrzymywał się z publicystyki oraz bezzwrotnych pożyczek od Engelsa. Podobno stara pani Marks zwykła mawiać: “Byłoby lepiej, gdyby mój syn zamiast pisać “Kapitał” zajął się gromadzeniem jakiegoś kapitału”. Jenny okazała się oddaną i cierpliwą żoną. Jako jedyna osoba, która potrafiła odczytać rękopisy Marksa, gorliwie przepisywała tysiące stron jego dzieł. W życiu prywatnym Marksa praktyka kłóciła się z głoszonymi teoriami. Z radością przejął spadki, które otrzymała jego żona, wyraźnie na nie czekał, choć w “Manifeście Komunistycznym” postulował zniesienie prawa dziedziczenia. Nie krępował się także w korzystaniu z pomocy finansowej Engelsa, który wspomagał go czerpiąc z fortuny ojcowskiej pochodzącej z wyzysku proletariatu (jego ojciec był właścicielem fabryki włókienniczej w Manchesterze). Autor manifestu Międzynarodówki z dumą podkreślał też arystokratyczne pochodzenie żony – na jej bilecie wizytowym kazał umieścić napis “z domu baronówna von Westphalen”. Losem swych dzieci przejmował się tylko wówczas, gdy dotyczyło to kwestii majątkowych, np. zamążpójścia córek; do syna spłodzonego ze swą służącą nigdy się nie przyznał. Przyjaciele wspominają, że dbanie o higienę osobistą Marks traktował jako burżuazyjny przesąd – nie mył się, nie zmieniał bielizny, sypiał w ubraniu. W londyńskich latach Marks badał ekonomię polityczną i historię oraz tworzył kolejne dzieła. Pierwszym efektem studiów ekonomicznych był “Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej”. Najpełniejszy wyraz praca Marksa na tym polu znalazła w wydanym w 1867 r. I tomie “Kapitału”, opisał w nim prawa rządzące ekonomią państw kapitalistycznych. W 1864 r. Marks współtworzył Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, tzw. Pierwszą Międzynarodówkę, której został przewodniczącym. Prace nad ukończeniem “Kapitału” przerwała choroba. Karol Marks zmarł 14 marca 1883, w trzy miesiące po śmierci żony. Oboje zostali pochowani na cmentarzu Highgate w Londynie. Dwa pozostałe tomy “Kapitału” zostały wydane już po jego śmierci przez Engelsa, na podstawie zgromadzonych zapisków.
