Kierunek Zdrowie: czerniak lubi słońce
Przed nami słoneczne dni. Choć moda na mocną opaleniznę mija, nadal wielu z nas bez umiaru korzysta ze słońca, narażając się na oparzenia skóry, a w konsekwencji także na rozwój czerniaka. A to niejedyny nowotwór, który lubi słońce.
W programie Kierunek Zdrowie w Telewizji TVS porozmawiamy o groźnym opalaniu się, nowotworach skóry i możliwościach ich leczenia. A naszym gościem jest dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek, profesor Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach, kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry NIO, przewodnicząca Sekcji Dermoskopii i Technik Obrazowania Skóry Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.
Skóra dorosłego człowieka zajmuje ok. 1,7 m kwadratowego powierzchni, na której jak w lustrze odbija się stan organizmu, odciskają swój ślad czynniki zewnętrzne. Zbudowana jest z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej, skutecznie chroni wnętrze organizmu, pozwala na utrzymywanie stałej temperatury ciała, spełnia funkcje wydzielnicze, funkcję immunologiczną, a także uczestniczy w metabolizmie niektórych składników pokarmowych. Skóra jest też narządem czucia i percepcji.
Istnieje wiele chorób skóry, które charakteryzują się różnymi zmianami w jej wyglądzie. Należą do nich np. zakażenia bakteryjne, grzybicze, choroby pasożytnicze czy wirusowe, dermatozy, trądzik, choroby alergiczne, łuszczyca, choroby tkanki łącznej, zaburzenia barwnikowe, choroby przenoszone drogą płciową, chłoniaki, nowotwory i wiele innych. Na skórze uwidoczniają się nie tylko liczne choroby wewnętrzne, ale również problemy natury psychicznej. Dlatego zmian skórnych nigdy nie należy bagatelizować, a ich diagnostyka wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.
Najbardziej poszukiwany
Najbardziej poszukiwanym na skórze nowotworem jest czerniak. Nic dziwnego, jest najbardziej agresywny, szybko się rozwija i daje odległe przerzuty. Tylko wczesne wykrycie zwiększa szanse na wyleczenie.
– Kluczem do sukcesu w efektywnym leczeniu chorego jest wybór właściwej ścieżki terapeutycznej, doświadczenie lekarzy oraz pełen dostęp do diagnostyki i nowoczesnych leków – tłumaczy prof. Kamińska-Winciorek.
Czerniak wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. To ona sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym czy promieniowaniem stosowanym w solarium.
– Badania wskazują, że korzystanie z łóżek opalających może zwiększyć ryzyko zachorowania na czerniaka siedmiokrotnie – dodaje prof. Kamińska-Winciorek, odradzając korzystanie z tej formy opalania się.
Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale mogą wystąpić także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej, a nawet paznokcia. Najczęściej występują na nogach, z przodu i z tyłu, oraz na plecach i karku. Czerniak może pojawić się na skórze głowy, między włosami. Może też rozwinąć się w miejscach, które w niewielkim stopniu są narażone na kontakt z promieniami UV – nawet na pośladkach czy wargach sromowych.
– Czerniak może być nowym znamieniem na skórze, ale też może powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV stosowanych w solariach – dodaje prof. Kamińska-Winciorek.
Rozpoznanie i leczenie
Chirurgiczne usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, pozwala na wyleczenie niemal 100 proc. chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie.
Do niedawna medycyna niewiele mogła zaoferować chorym z zaawansowanym czerniakiem. Dziś ponad 30 proc. pacjentów z tym nowotworem żyje, dzięki immunoterapii, ponad 5, a nawet 10 lat, a czerniak przerzutowy, z choroby całkowicie nieuleczalnej, stał się w wielu wypadkach chorobą przewlekłą.
– Warto pamiętać, że czerniak charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami. Dlatego nadal, chirurgiczne usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a działanie lekarzy ogranicza się właściwie do wycięcia znamienia, pozwala na wyleczenie prawie 100 % chorych, ważne tez by leczenie prowadzić w specjalistycznych ośrodkach, które mogą choremu zaproponować kompleksowe terapie – dodaje prof. Kamińska-Winciorek.
W programie Kierunek Zdrowie porozmawiamy też o tym, kiedy należy badać znamiona u dermatologa i na co zwracać uwagę. To ważne, bo zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu kilku miesięcy, kolejne kilka miesięcy to jego rozwój w głąb skóry.
– Kiedy czerniak urośnie w głąb skóry, przebije się przez naskórek i skórę właściwą (która ma ok 1 mm) i dotrze do naczyń krwionośnych i limfatycznych, zrobi się groźnie – tłumaczy ekspertka.
Warto wiedzieć, że węzły chłonne przez jakiś czas zatrzymują wewnątrz siebie komórki nowotworowe, ale po kolejnych kilku miesiącach ta bariera może być złamana i komórki nowotworowe przedostają się do całego organizmu. Kiedy to nastąpi, czyli komórki nowotworu pojawią się w krwioobiegu, bardzo szybko zajmują kolejne organy, w tym wątrobę, płuca, czy mózg.
O diagnostyce i leczeniu czerniaka – dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek w rozmowie z autorką programu Marią Zawałą. Piątek 16.45, środa 22.30.
Kierunek Zdrowie w każdy piątek o godz. 16:45 i środę o godz. 22:25
autor: Maria Zawała
