Obchody 100. rocznicy Wystawy Przemysłu i Rolnictwa
Porównywana rangą przez niektórych historyków do współczesnych wystaw Expo, zorganizowana między 5 sierpnia, a 3 października 1909 r. Wystawa Przemysłu i Rolnictwa zajęła kilkanaście hektarów w podjasnogórskim parku im. Staszica i okolicznych ulicach. Ponad 500 tys. widzów obejrzało wówczas ofertę ponad 660 wystawców polskich i czeskich.
Jak oceniają przedstawiciele częstochowskiego samorządu, z perspektywy czasu Wystawa okazała się symbolem odradzającej się Polski. Aby upamiętnić to wydarzenie i stworzyć klimat do dalszego rozwoju miasta przez upowszechnienie zastosowanych wówczas dobrych wzorców, przygotowano rocznicowe obchody – rozciągnięte od piątku do 3 października. Na inaugurację obchodów w piątek przyjedzie prezydent RP Lech Kaczyński, który odwiedzi m.in. plenerowe wystawy poświęcone teraźniejszości i przyszłości Częstochowy oraz stoiska wystawy gospodarczej częstochowskich instytucji i firm. Potem prezydent wystąpi podczas rocznicowej konferencji w Teatrze im. A. Mickiewicza.
Po południu pomodli się też na Jasnej Górze. Uczestnicy obchodów – prócz obejmującej 30 dużych billboardów plenerowej wystawy w Parku Staszica i Alei Najświętszej Maryi Panny – od piątku będą mogli oglądać w istniejących do dziś powystawowych pawilonach ekspozycje: autentycznych pamiątek z 1909 r., ludowego rzemiosła, a także prezentację sztuki Młodej Polski z odniesieniem jej do sztuki współczesnej. Jeszcze w piątek, podczas rocznicowej konferencji w Teatrze, pokazany zostanie dokumentalny film o Wystawie, a równolegle na sąsiednim Placu Biegańskiego odbędą się obchody 100-lecia straży pożarnej. W połowie czerwca w miejscowym Parku Przemysłowo-Technologicznym odbędzie się konferencja o zrównoważonym rozwoju energetycznym miast. 23 września w tym samym miejscu zaplanowano Forum Gospodarcze Wschód-Zachód Częstochowa 2009., a 3 października w Teatrze im. A. Mickiewicza kolejna konferencja podsumuje obchody. Jak podkreślają władze Częstochowy, Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w 1909 r., była wyrazem siły i różnorodności ówczesnego polskiego przemysłu, a rozmiary częstochowskiej prezentacji przewyższały wcześniejsze podobne przedsięwzięcia w Królestwie Polskim. Wystawa przypadła na okres najszybszego w historii rozwoju Częstochowy – szybszego też niż w innych polskich miastach pod zaborem rosyjskim. Świadczył o tym m.in. trzykrotny wzrost liczby mieszkańców w ciągu 25 lat, powstanie ok. 60 dużych zakładów przemysłowych oraz osiągnięcie 4. miejsca w Królestwie pod względem ludności i potencjału produkcji. Od czasu Wystawy – podkreślają częstochowscy samorządowcy – Częstochowa zaczęła być postrzegana jako silny, samodzielny ośrodek przemysłowy, a jego znaczenie gospodarcze i polityczne uzupełniło wymiar religijny, nadawany przez jasnogórskie sanktuarium.
Organizując Wystawę miasto 100 lat temu wzbogaciło się infrastrukturalnie. W podjasnogórskich parkach powstały pawilony wystawowe, w których prezentowano osiągnięcia przemysłu, rolnictwa czy ogrodnictwa. Zbudowano też stajnie, obory, budynki leśnictwa i łowiectwa, a także hipodrom oraz obiekty kulturalne. Budowa tych pawilonów była okazją dla promowania polskiego stylu architektonicznego. Pawilon Sztuki prezentował współczesną sztukę polską: malarstwo, rzeźbę, teatr. Zwiedzający Muzeum Higieniczne czy Zagrodę Włościańską poznawali wzorce higieny i zdrowego życia. Wystawa systemów energetycznych i ekspozycje nowatorskich firm europejskich upowszechniały nowe technologie. Większość pamiątek po Wystawie Przemysłowo–Rolniczej w ostatnich latach została odremontowana. Pawilony w Parku im. Staszica i Zagroda Włościańska należą obecnie do Muzeum Częstochowskiego – są miejscem wystaw, spotkań i prezentacji.
Na organizację 100-lecia Obchodów Wystawy Rolniczo-Przemysłowej z 1909 r. instytucje należące do częstochowskiego samorządu pozyskały unijne dofinansowanie w wysokości ponad 375 tys. zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego. Całkowity koszt projektu – blisko 450 tys. zł – obejmuje też okolicznościowe wydawnictwa i wystawy.
