Obchody 65. rocznicy powstania w Getcie Warszawskim
Obchody wybuchu powstania w Getcie są współorganizowane przez m.st. Warszawa i Kancelarię Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodniczącą komitetu organizacyjnego obchodów jest Gołda Tencer z Fundacji Shalom. Rocznica powstania w Getcie Warszawskim przypada 19 kwietnia, tego samego dnia wypada w tym roku jedno z najważniejszych świąt żydowskich – Pesach. Dlatego Naczelny Rabin RP ustalił, że główne uroczystości związane z rocznicą odbędą się wcześniej – 15 kwietnia. Centralne uroczystości odbędą się pod pomnikiem Bohaterów Getta z udziałem prezydentów Polski i Izraela – Lecha Kaczyńskiego i Szimona Peresa; w programie apel poległych, ekumeniczna modlitwa za zmarłych oraz złożenie wieńców. W uroczystościach weźmie udział także pięcioosobowa delegacja amerykańska z ministrem bezpieczeństwa USA Michaelem Chertoffem na czele. Prezydenci Polski i Izraela spotkają się także z przedstawicielami żydowskich organizacji kombatanckich, bojowników getta i powstańców obozu zagłady w Sobiborze. Podczas spotkania zostaną wręczone odznaczenia bohaterom powstania w getcie oraz “strażnikom pamięci” – polskim naukowcom zajmującym się tym powstaniem oraz muzealnikom, nauczycielom, działaczom społecznym i samorządowym propagującym wiedzę o holokauście. Dzień zakończy koncert Izraelskiej Orkiestry Filharmonicznej w Teatrze Wielkim. Również we wtorek w kilku punktach Warszawy pojawią się pierwsze tablice przypominające przebieg granic Getta Warszawskiego. Projekt zakłada oznakowanie przebiegu muru w wybranych 21 punktach. O przebiegu granic getta będą przypominać po dwie tablice. Pierwsza z nich – wykonana z brązu – będzie przedstawiać przedwojenną mapę Warszawy, na której umieszczony zostanie plan getta. Druga – wykonana z tworzywa sztucznego – będzie informować w języku polskim i angielskim o upamiętnianym miejscu. W dniach 16-19 kwietnia na telebimie ustawionym przy pomniku Bohaterów Getta będą wyświetlane wywiady z osobami, które przeżyły powstanie w getcie. Od 17 do 21 kwietnia w ośrodku InfoQltura przy pl. Konstytucji będzie można oglądać wystawę XIX-wiecznych drzeworytów “Żyd Niemalowany”. 19 kwietnia, w 65. rocznicę wybuchu powstania w Getcie Warszawskim, na ul. Próżnej odbędzie się uroczysta “Pascha dla Nieobecnych” dla zaproszonych gości i warszawiaków. Towarzyszyć jej będzie wystawa fotografii “I ciągle widzę ich twarze” oraz instalacja muzyczna Rafaela Rogińskiego, na którą złożą się przetworzone piosenki z getta. Uroczyste obchody 65 rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim rozpoczęły się wcześniej. W piątek Sejm uczcił rocznicę poprzez przyjętą przez aklamację uchwałę, w której posłowie złożyli hołd “wszystkim ofiarom i bohaterom tego powstania, którzy swym poświęceniem zasłużyli na najwyższy podziw, szacunek i pamięć”. W niedzielę kilkadziesiąt osób uczestniczyło w Marszu modlitwy “Szlakiem pomników Getta Warszawskiego” zorganizowanym przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów. Trasa Marszu biegła od Pomniku Bohaterów Getta do Umschlagplatz. W tych miejscach pamięci związanych z powstaniem w Getcie odmówiono żydowską i chrześcijańską modlitwa za zmarłych oraz Psalm 44 i złożono wieńce. Obchody 65. rocznicy wybuchu powstania w Getcie Warszawskim zostaną wsparte kampanią informacyjno-wizerunkową prowadzoną przez m.st. Warszawa, skierowaną do odbiorcy warszawskiego, krajowego i zagranicznego. Uzupełni ją pakiet materiałów prasowych wysyłany do redakcji i agencji polskich i zagranicznych zawierający m.in. program obchodów, wzór plakatu, zdjęcia i wizualizację. Do akcji upamiętnienia powstania w Getcie Warszawskim włącza się także Instytut Pamięci Narodowej. Okolicznościowe ulotki, plakaty i billboardy będą upowszechniane przez oddziały IPN na terenie całego kraju. Powstanie w Getcie Warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia 1943 r., było bohaterską próbą powstrzymania ostatecznej likwidacji getta, rozpoczętej przez Niemców kilka miesięcy wcześniej. W walkach w getcie wzięło udział około tysiąca słabo uzbrojonych powstańców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. żołnierzy Wehrmachtu, SS oraz pomocniczych oddziałów ukraińskich, litewskich i łotewskich. Przeciwko powstańcom użyto pojazdów opancerzonych, artylerii, a także lotnictwa. Powstańcy w małych, rozproszonych grupach walczyli do 16 maja. Tego dnia gen. SS Juergen Stroop ogłosił koniec akcji pacyfikacyjnej i na znak zwycięstwa rozkazał wysadzić w powietrze Wielką Synagogę na Tłomackiem. Według raportów gen. Stroopa, od 20 kwietnia do 16 maja 1943 roku w wykrytych i zlikwidowanych bunkrach znajdowało się ponad 56 tys. Żydów. Około 6 tys. zginęło na miejscu w walce, na skutek pożarów lub zaczadzenia. 7 tys. Żydów naziści zamordowali na terenie getta, tyle samo wysłano do Treblinki. Pozostała grupa ok. 36 tys. została wysłana do innych obozów, przede wszystkim do Auschwitz i Majdanka.
