Planetarium i obserwatorium astronomiczne im. MIkołaja Kopernika w Chorzowie

Pod niebem planetarium, wiernie naśladującym rzeczywisty firmament, odbywają się popularne prelekcje astronomiczne, lekcje astronomii i geografii, a także inne zajęcia oraz różne spektakle.

Obserwatorium astronomiczne jest wyposażone w największa w Polsce lunetę o 30-centymetrowym obiektywie i liczne mniejsze teleskopy. W pogodne dni zwiedzający mogą obserwować Słońce, a po zapadnięciu zmierzchu – ciekawe obiekty nocnego nieba, oglądane nawet w 750-krotnym powiększeniu.

Pracującym w planetarium astronomom teleskopy służą do śledzenia planetoid i komet. Czas odmierza okazałych rozmiarów zegar słoneczny, usytuowany na dziedzińcu planetarium. Stacje klimatologiczna i sejsmologiczna pełnia regularną służbę obserwacyjną.

Stacja klimatologiczna wraz ze standardowo wyposażonym ogródkiem meteorologicznym stanowią pracownię, w której odbywają się regularne lekcje dla młodzieży szkolnej i zajęcia dla studentów. W programie szkolnej wycieczki do planetarium warto również umieścić zwiedzanie wystawy, mieszczącej się w pierścieniu okalającym salę projekcyjna. W sali audiowizualnej można spotkać się z astronomem i podyskutować o aktualnych wydarzeniach astronomicznych – w towarzystwie dostojnych postaci z galerii portretów polskich astronomów. Dla uczniów o szczególnym zamiłowaniu do astronomii organizowane są krajowe olimpiady astronomiczne. Liczni amatorzy realizują swe astronomiczne pasje w kołach zainteresowań i w Śląskim Oddziale Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, korzystając z wszelkich atrakcji planetarium, w tym również z biblioteki dysponującej ponad 10 tysiącami książek i czasopism.

Seanse tematyczne:

Kosmiczne głazy – Czy naszej Ziemi grozi zagłada? Czy może powtórzyć się to, co stało się w erze dinozaurów? Czy Apophis uderzy w naszą planetę? Seans “Kosmiczne głazy” odpowie na te i wiele innych pytań… Uczestnik może też na chwilę znaleźć się w tajemniczym lesie Tunguska 

Era statków kosmicznych – Ślady człowieka w przestrzeni kosmicznej – liczne satelity i sondy kosmiczne defilują na planetaryjnym niebie. W zbliżeniu widać szczegóły ich budowy. Można zpbaczyć fascynujące, niemal trójwymiarowe animacje.

Czy jest tam kto ? – To pytanie postawione przez Dreka skierowane było w głęboki kosmos. Na seansie widz przemierza kosmos zbliżając się do intrygujących ciał niebieskich w poszukiwaniu życia.

Światełka na niebie – Na tym seansie gwiazdy mrugają do dzieci, a również do mam, tatusiów babć i dziadków przyprowadzających swoje pociechy pod sklepienie niebieskie Planetarium Śląskiego. Podobają się przepiękne opowiastki kosmiczne. 

Niebiescy handlarze i spekulanci – ” …był znawcą pogody i potrafił to, czego nie potrafią współcześni meteorolodzy – umiał przewidzieć pogodę na kilka miesięcy do przodu. Kiedy więc doszedł do wniosku, że pogoda zapowiada znakomity zbiór oliwek wykupił zawczasu wszystkie okoliczne olejarnie…”. Spekulant? Biznesmen? Ekonomista? – mowa o Talesie z Miletu! A co to wszystko ma wspólnego z astronomią? Odpowiedzi znajdziemy na seansie. 

Do krańców Wszechświata, Mgławice i galaktyki, Wielkie narodziny, Wyspy Wszechświata – Odkrywca galaktyk – Edwin Powell Hubble – nazwał je wyspami wszechświata. Te gigantyczne twory są cegiełkami, z których zbudowany jest nasz Wszechświat. Dzięki specjalnemu projektorowi zbliżymy się do wielu mgławic i galaktyk – ich obrazy rozciągają się na całym niebie. Obiekty niebieskie krańców Wszechświata, ich powstanie – narodziny i obecny stan – pokazują wymienione seanse. 

W magicznym kręgu planetarium – Fascynujący świat odległych planet, gwiazd, supernowych, czarnej dziury w centrum naszej Galaktyki, niezliczonych wirujących innych galaktyk, kwazarów działają na naszą wyobraźnię, Przy okazji omawiania planetaryjnej “kuchni” – sposobu działania skomplikowanej sieci niezliczonych projektorów – demonstrowane są obrazy tych odległych ciał niebieskich.

Nocni wędrowcy – Autor seansu oprowadza nas po nocnym niebie – sztucznym – zwraca uwagę na to, co umyka na co dzień naszej uwadze. Później ze zdumieniem można  odnaleźć to na rzeczywistym niebie to dale okazję zaznajomienia się  najbliższym otoczeniem kosmicznym.

Planety Olbrzymy – Zlodowaciała i “porysowana” Europa, erupcje wulkaniczne na Io, tajemnicza Czerwona Plama na Jowiszu – potężne tornado istniejące w atmosferze planety od co najmniej kilkuset lat – zapierający dech w piersi film zrobiony z poklatkowych zdjęć wykonanych przez kamery na sondach kosmicznych przelatujących w pobliżu tego olbrzymiego globu to tylko przykłady wizualnych efektów, wiernie odtwarzających zjawiska i obiekty świata gigantów naszego Układu Planetarnego. 

Sąsiedzi Ziemi – Spieczony Merkury, osłonięta woalką Wenus wreszcie krwawy Mars – najbliżej Ziemi i Słońca położone planety – są m. in. bohaterami tego seansu. Fascynują wspaniałe fotografie wykonane przez sondy wysyłane w pobliże planet i animacje filmowe lotu nad ich powierzchniami. 

Niebo nad Śląskiem, Niebo nad Polską – Jak na Śląsku i w Polsce wschodzą i zachodzą Słońce i Księżyc w różnych fazach, jakie układy gwiazd i inne ciekawe ciała niebieskie są widoczne, gdzie wypatrywać meteorów i w której porze nocy, gdzie szukać planet, jak wygląda kometa, czym są te ciała niebieskie i zjawiska? – seanse na takie pytania odpowiadają. 

Starożytne legendy o gwiazdozbiorach – Bajki dla dorosłych i dzieci – świat herosów, nimf, bogów – niebieskie skamieliny – urocze, na trwale zapisane w gwiazdozbiorach. Przy okazji poznajemy ciekawe konstelacje naszego nieba. 

Widok nieba w różnych krajach – W czasach łatwych podróży po całym globie ziemskim często możemy się natknąć na zaskakujące nas zjawiska astronomiczne – na nocnym niebie nie uda nam się np. odnaleźć Wielkiego Wozu, a u nas zawsze się to udaje. Układ gwiazdozbiorów i ciekawe zjawiska astronomiczne w różnych zakątkach ziemi.

Wyścig na Księżyc – marzenia i polityka – Księżyc towarzyszył Ziemi i ludzkości od zarania dziejów. Przyświecał zakochanym, inspirował filozofów. Nic dziwnego, że stał się też pierwszym celem wypraw kosmicznych. Do wyścigu o palmę pierwszeństwa stanęły Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Skracany do granic możliwości czas kreślił fascynujący, choć momentami tragiczny scenariusz.

Z życia gwiazd – Gwiazda zbudowana z materii, której naparstek waży tyle, co 50 naładowanych pociągów towarowych, materia gwiazdy o gęstości mniejszej od gęstości najlepszej ziemskiej próżni technicznej, olbrzymy, karły oraz dramatyczne losy gwiazd i ich końcowe efekty – mgławice planetarne, zjawisko supernowej, pulsary i czarne dziury – są tematem fascynującej opowieści o budowie i losach gwiazd.

Stacja metereologiczna

Zlokalizowana jest na wysokości 320 m n.p.m. – niemal na samym szczycie wzgórza w punkcie górującym nad otoczeniem Parku Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie.

Bazą Stacji jest ogródek meteorologiczny urządzony i wyposażony zgodnie z normami opracowanymi przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. W ogródku znajduje się klatka meteorologiczna, w której na wysokości 2 m nad gruntem umieszczony jest psychrometr Augusta, termometry ekstremalne i tygodniowy termohygrograf. Na terenie ogródka zainstalowany jest również deszczomierz Hellmanna o powierzchni recepcyjnej 200 cm2 i elektroniczny pluwiograf zapisujący w sposób ciągły przebieg i natężenie opadów na dysku komputera. Obok wspomnianego standardowego wyposażenia, w drugiej klatce umieszczony jest zestaw elektronicznych czujników temperatury i wilgotności powietrza. Stacja także posiada czujniki: promieniowania słonecznego i promieniowania radioaktywnego.

Na specjalnym poletku o powierzchni 4 x 2 m, w odsłoniętym pozbawionym jakiejkolwiek roślinności miejscu prowadzone są pomiary temperatury gruntu za pomocą kolankowych termometrów glebowych na głębokościach: 5, 10, 20 i 50 cm w głąb gruntu.

Do dzienniczka klimatologicznego i komputera wpisuje się wyniki obserwacji, które stanowią materiał wyjściowy do charakterystyki klimatu Parku i wszelkich opracowań klimatyczno – porównawczych. Można stwierdzić, że Stacja pełni rolę placówki o przeznaczeniu głównie dydaktycznym, lecz prowadzone są także standardowe pomiary, a wyposażenie ogródka meteorologicznego umożliwia poglądowe lekcje dla młodzieży szkół podstawowych, gimnazjów, szkól ponadgimnazjalnych, studentów i nauczycieli.

Stacja sejsmologiczna

Jest udostępniana jedynie wycieczkom grupowym, a przede wszystkim grupom młodzieży szkolnej, które poznają pracę stacji. W stacji są notowane zapisy ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej, w tym tzw. tąpnięć kopalnianych i odległych, na szczęście, trzęsień ziemi.

Obserwatorium astronomiczne

Przez największy w Polsce refraktor (lunetę soczewkową) po zapadnięciu zmroku, w pogodne wieczory obserwatorium proponuje spacer po niebie. W kilkusetkrotnym zbliżeniu można oglądać jego powierzchnię: kratery, oświetlone szczyty gór, łańcuchy górskie, morza, które… nie są morzami, jeziora, w których… nie ma kropli wody. W zbliżeniu pokazujemy też inne planety, gromady gwiazd, galaktyki. Często pokazywane są aktualne zjawiska astronomiczne, np. odwiedzające ostatnio Słońce i Ziemię liczne komety.

W Planetarium można także obejrzeć Wystawę “Skarby ziemii”