Ruda Śląska: Gdzie w Wirku stała ogromna synagoga?

15 listopada 2016

0 2 minut czytania

Katolicy, ewangelicy i Żydzi spotkają się w Rudzie Śląskiej, by przypomnieć tradycje kulturowe dzielnicy Wirek. Wydarzenie zostanie zorganizowane 20 i 21 listopada w związku z przypadającą w tym roku 125. rocznicą wybudowania wireckiej synagogi. Z tej okazji w niedzielę w kościele ewangelickim będzie można wysłuchać koncertu muzyki żydowskiej, a w poniedziałek wziąć udział w sesji popularnonaukowej, która zostanie zorganizowana w Bibliotece Centralnej. W tym dniu odbędą się też ekumeniczne nieszpory. Zostaną one odprawione w parafii pw. św. Wawrzyńca i św. Antoniego. -Wirek był kiedyś dzielnicą trzech świątyń, trzech domów modlitwy – mówi ks. Marcin Brzóska, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej Odkupiciela w Wirku, pomysłodawca wydarzenia. – Trzy społeczności skupione wokół tych świątyń uzupełniały się. Żyły we wzajemnym szacunku i tolerancji. Dlatego warto o tym pamiętać – dodaje.

Wydarzenie pt. „Wirek. Dzielnica tolerancji” zaplanowano na dwa dni. W niedzielę, 20 listopada, o godz. 17.00 w kościele ewangelicko-augsburskim Odkupiciela przy ulicy 1 Maja 291 wystąpi orkiestra kameralna i soliści pod dyrekcją Jean-Claude`a Hauptmanna w koncercie muzyki żydowskiej pt. „Przy szabasowych świecach”. – Koncert ma przywołać pamięć o społeczności żydowskiej, o tych, którzy przez wieki byli sąsiadami, znajomymi, przyjaciółmi. Poprzez wykorzystane podczas koncertu opowiadania, poezję oraz muzykę – klezmerską i chasydzką, chcemy zbliżyć się na moment do świata, którego na naszym terenie już nie ma. Odszedł bezpowrotnie za sprawą tragicznych wydarzeń historycznych – mówi Jean-Claude Hauptmann. – Mamy nadzieję, że koncert przypomni tym, co zapomnieli, a tym, co nie wiedzą, uzmysłowi jakich ważnych wydarzeń świadkiem był nasz kraj – dodaje. Z kolei w poniedziałek, 21 listopada, o godz. 17:00 w kościele pw. św. Wawrzyńca i św. Antoniego rozpoczną się nieszpory ekumeniczne. – Nie możemy spotkać się w synagodze, dlatego spotykamy się w naszych dwóch kościołach – tłumaczy ks. Brzóska.

Ponadto w poniedziałek w Bibliotece Centralnej przy ulicy Dąbrowskiego 18 o godz. 12.00 rozpocznie się sesja popularnonaukowa. Prof. dr hab. Ewa Chojecka wygłosi wykład pt. „Synagogi śląskie w kontekście europejskim”, ks. prof. dr hab. Józef Budniak wygłosi prelekcję pt. „Dialog katolicko-żydowski”, a dr Jerzy Sojka poruszy temat „Ewangelicy i Żydzi – 500 lat wzajemnych relacji”. Historię synagogi i gminy żydowskiej w Wirku przybliżą Adam Podgórski i Krystian Gałuszka. Synagoga dla wireckich Żydów powstała w 1891 roku przy ul. Kupieckiej w Wirku (wówczas była to Marktstrasse, czyli ulica Targowa). Jej charakterystycznym elementem były trzy wielkie kuliste kopuły, z których środkowa, największa, była zwieńczona iglicą z gwiazdą Dawida. Została zburzona przez hitlerowców w 1939 roku podczas II wojny światowej. W październiku 2014 roku wspólnym staraniem mieszkańców i władz miasta postawiano w tym miejscu obelisk upamiętniający bożnicę.

Pierwsze opracowanie książkowe, dotyczące wireckiej synagogi i tamtejszej żydowskiej gminy wyznaniowej, zostało wydane w 2013 roku pod tytułem „Synagoga w Wirku 1891-1939. Ocalała pamięć”. Niedawno ukazało się drugie wydanie publikacji. – Być może to nie ostatnie wydanie. Bo też i historia synagogi nadal nie jest do końca rozwikłana. Nie wiemy na przykład, jak synagoga wyglądała w środku i w jaki sposób dokładnie ją zniszczono – podkreśla współautor publikacji Adam Podgórski.

Ciąg dalszy artykułu poniżej